Elbirliği İştirakinin Paylı Mülkiyete Çevrilmesi

Elbirliği mülkiyette ortaklardan her birinin paylı mülkiyete geçme talebinde bulunma hakkı vardır. 3402 sayılı Kadastro Kanunu ek madde 3’te ‘’Bir mirasçı, miras ortaklığından doğan elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde tapu sicil müdürü, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder.

Çoğunlukla miras sonucunda payların dağıtımının belirsiz olması durumundan ötürü ortaya çıkan Elbirliği (iştirak) mülkiyetin paylı mülkiyete çevrilmesi için 2 ayrı yol vardır;

Bunlardan ilki mahkeme yolundan görece daha kolay olan “Tapu Müdürlüğü tarafından elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi”  diğeri ise “Mahkeme yoluyla elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesidir.

ELBİRLİĞİ (İŞTİRAK) NEDİR?

Elbirliği diğer adıyla iştirak halinde mülkiyet, aralarında bir sözleşmeden veya mirastan kaynaklanan nedenlerle ortaklık bulunan kişilerin bir mal üzerinde birlikte malik olması anlamına gelir. Elbirliği mülkiyeti TMK m.701’de ‘’ Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.’’ şeklinde tanımlanmıştır.

PAYLI MÜLKİYET (MÜŞTEREK) NEDİR?

Pay sahiplerinin her birine paydaş denir ve aksi kararlaştırılmamışsa her bir paydaş eşit paya sahiptir. Paydaşların her biri mülkiyetin bir kısmında hak sahibidir fakat bu paylar somut veya maddi değil mülkiyet hakkından doğan bazı yetki ve ödevler şeklindedir. Paydaşların her biri, diğerlerinin haklarını çiğnemediği sürece paylı mülkiyet konusu malı kullanabilir ve ondan yararlanabilir.

MALLARIN TAPUYA İNTİKALİ

Murislerin adlarına kayıtlı taşınmazlarda; taraf olarak mirasçılardan birisinin talebi ile mahkemeden alınan veraset belgelerine göre tapuya intikal talep edilebilir. Bu halde, elbirliği (iştirak) halinde mülkiyet esasına göre tescil işlemleri yapılacaktır.

İntikalin elbirliği (iştirak) halinde yapılması durumunda ortaklar 3. Kişilere satış yapamazlar, ortaklar ancak kendi aralarında satış yapabilirler.

Ancak, intikalin elbirliği(iştirak) halinde değil de paylı (müşterek) şekilde yapmaları durumunda mirasçılar paylarını 3. Kişilere de satabilir duruma gelirler.

Elbirliği (İştirak) Paylı (Müşterek) mülkiyete Tapu Müdürlüğü Tarafından Çevrilmesi

Tapu müdürlüğünce elbirliği(iştirak) halindeki mülkiyetin paylı (müşterek) hale çevrilmesinin baş şartı tüm mirasçıların tapu müdürlüğünde hazır olması ve mirasçılık belgesini sunarak imza atmalarıdır.

Mirasçıların aynı anda tapu müdürlüğünde bulunması tarafların tebligat sürecine gerek kalmadan işlemi halletmelerini sağlamaktadır. Eğer mirasçılardan biri tapuya gelemeyecek durumda ise noterden muvafakatname vermesi de tapuda geçerlidir.

Özetlemek gerekirse tapu aracılığıyla elbirliği (iştirak) mülkiyetin paylı(müşterek) mülkiyete çevrilmesi elbirliği üzerindeki tüm hak sahiplerinin tapuda hazır olup imza atmasıyla gerçekleşebilir. Eğer tüm hak sahipleri tapuda hazır değilse tüm mirasçılara Tapu Müdürlüğünce tebligat gönderilir ve itiraz etmemeleri durumunda işlemin tamamlanmasının önünde engel kalmamaktadır.

Tebligat sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlar kısaca şöyledir;

1-   Elden tebligatın yapıldığı veya taahhütlü tebligatın mirasçılarca tebellüğ edildiği tarih tebligat tarihi olarak kabul edilir ve itirazda bulunma ve dava açma süresi bu tarihte başlar.

2-   Mirasçılardan fiil ehliyeti bulunmayanlar için tebligat mirasçının temsilcisine yapılır

3-   Tebliğden itibaren 30 günlük süre sonunda gerekçe göstererek bir itiraz yapılmaz taşınmazın kayıtlı bulunduğu yerel mahkemeye (sulh hukuk mahkemesi) söz konusu taşınmaza dönük herhangi bir itiraz davası açılmamışsa veya paylaşma davası da açılmaz ise, bir veya birden çok mirasçının talebi ile “elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi” işlemi gerçekleştirilecektir.

Tapu Müdürlüğünce Elbirliğinin Paylıya çevrilme işlemi yapılamayacak haller

1-   Tebliğden itibaren 30 gün içerisinde mirasçılardan biri gerekçe göstererek itiraz etmesi veya paylaşma davası açıldığının anlaşılması,

2-   Tebligat masrafları ilgilisince karşılanmazsa,

3-   Elbirliği mülkiyete ilişkin dayanak kayıtlarında veraset belgeleri bulunamamış veya dayanılan veraset belgeleri ile elbirliği mülkiyet sahipleri eşleşmiyorsa,

4-   Tebligat esasınca paylı (müşterek) mülkiyet esasına göre intikal taleplerinde aynı murise ait farklı birden fazla mirasçılık belgesi sunulmuş ise,

5-   Paylı (müşterek) mülkiyet esasına göre intikal taleplerinde yapılacak tebligatlarda kanuni temsilcilerin kimlik tespiti yapılamaması veya kanuni temsilci olduklarına ilişkin dayanak belgelerin (mahkeme kararı vb.) bulunamaması durumunda işlem yapılamayacak ve mahkeme kararı beklenecektir.

Elbirliği (İştirak) Paylı (Müşterek) mülkiyete Mahkeme Tarafından Çevrilmesi

Elbirliği halinde mülkiyet sahipleri istekleri doğrultusunda mülkiyeti paylı hale çevirmek için dava açabilirler. Bu davada görevli mahkeme HMK M.4/1-b’e göre sulh hukuk mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise HMK m.12/1’e göre dava konusu taşınmazın bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesidir.

Elbirliği mülkiyetin paylı mülkiyete çevrilme davası bir veya birden fazla mirasçının dava konusu elbirliği mülkiyetin paylı mülkiyete çevrilmesi için diğer mirasçılara karşı açılan bir davadır.

TMK m.644’te ‘’ Bir mirasçı, terekeye dâhil malların tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde sulh hâkimi, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir.”